Tarih boyunca toplumlar hem düzen hem özgürlük arayışında olmuştur. Bu arayışın iki önemli simgesi olan Pax Romana ve Magna Carta, farklı dönemlerde ve coğrafyalarda ortaya çıkmış olmalarına rağmen, insanlık tarihine yön vermiş iki büyük kırılma noktasıdır.
Pax Romana, M.Ö. 27 ile M.S. 180 yılları arasında Roma İmparatorluğu’nda yaşanan uzun bir barış ve istikrar dönemidir. Augustus’un imparator oluşuyla başlayan bu süreçte, Roma dünyası savaşlardan uzak, ekonomik olarak canlı, yollarla örülmüş ve hukukla şekillenmiş bir uygarlığa dönüştü. Ancak bu barış, güçlü bir merkezî otoriteye, yani imparatorluk gücüne dayanıyordu. Barış, halkın değil, imparatorun iradesiyle sağlanmıştı.
Öte yandan Magna Carta, 1215 yılında İngiltere’de kralın keyfi yönetimine karşı ayaklanan baronların zoruyla kabul ettirdikleri bir ferman olarak ortaya çıktı. Bu belge, kralın yetkilerini sınırlıyor ve halkın bazı temel haklarını güvence altına alıyordu. Hiç kimsenin -kral da dâhil olmak üzere- kanunun üstünde olmadığını ilan eden bu ferman, özgürlükler tarihinin önemli bir dönüm noktası sayılır. Zamanla bu belge, modern hukuk devleti, adil yargılanma hakkı ve bireysel özgürlüklerin temel referanslarından biri haline geldi.
Pax Romana ile Magna Carta’yı birbirine zıt gibi görmek mümkündür: Biri güce dayalı barışı, diğeri güce karşı direnen hukuku simgeler. Roma Barışı’nda istikrarın kaynağı güçlü bir otorite iken, Magna Carta’da özgürlüğün temeli bu otoritenin sınırlanmasıdır. Ancak daha derin bakıldığında, her iki tarihsel olay da toplumsal düzenin farklı yönlerine katkıda bulunmuştur. Pax Romana, toplumsal düzeni ve refahı sağlayan altyapıyı kurmuş; Magna Carta ise bu düzenin içinde bireyin yerini ve haklarını tanımlamıştır.
Sonuç olarak, Pax Romana barışı temsil ederken, Magna Carta özgürlüğü temsil eder. Biri “barış için güçlü bir yönetim”, diğeri “adalet için sınırlı bir yönetim” anlayışının ürünüdür. Her ikisi de tarihte büyük izler bırakmış, bugünkü dünyamızın siyasi ve hukuki düşüncesinin temel taşlarını oluşturmuştur.
Ali Emre Deşat
News
